به گزارش تحریریه، آبخیزداری به عنوان دانش فرمانروایی سرزمین، بعد از انقلاب اسلامی ایران مورد توجه جدی قرار گرفت و در دهه 70 به توفیقات بسیاری از جمله محرومیت زدایی، کنترل فرسایش خاک، جلوگیری از وقوع سیل و زمین لغزش، افزایش محصولات کشاورزی و غیره دست یافت. این توفیقات مرهون رویکرد انقلابی و زحمات بی‌شائبه جهادگران در وزارت جهادسازندگی در آن مقطع زمانی بود ولی متأسفانه بعد از ادغام (حذف) این نهاد انقلابی در وزارت کشاورزی و تشکیل وزارت جهاد کشاورزی در اوایل دهه 80، آبخیزداری که تا آن زمان، دارای معاونت در وزارت جهاد سازندگی بود، با بی مهری مواجه شد و بودجه آبخیزداری بجز در موارد بسیار محدودی قطع شد. خوشبختانه در سال های اخیر با عنایت ویژه مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، بودجه و اعتبارات مناسبی بدان تعلق گرفت و روح تازه ای به کالبد بی جان و ناتوان آبخیزداری کشور دمیده شد. با توجه به اهمیت فراوان آبخیزداری در کشور در این یادداشت به بیان دلایل موفقیت ها و عدم توفیقات آبخیزداری بعد از انقلاب اسلامی می‌پردازیم؛
اول: علل و عوامل توفیقات آبخیزداری
1. مخاطب محوری، مشارکت پذیری و اصل قرار دادن خواست و معیشت مردم و بهره‌برداران و ذی‌نفعان
2. سیستم اداری نهادینه شده فنی، جوان و عاری از بوروکراسی دست و پاگیر ادارات و سازمان های سنتی
3. تاکید بر حرکت پائین به بالا و مشارکتی و تضعیف اقدامات شکلی و ظاهر سازی مآبانه و توانمندسازی و همراهی بهره برداران و ذی‌نفعان
4. دریافت طرح ها و اولویت ها به صورت موردی از مردم بر اساس درخواست و نیاز اعلام شده و متناسب با فرهنگ بومی و طبیعت و قابلیت محلی و تلفیق با علوم جدید، طراحی به کمک تکنیک های فنی و مهندسی و اجرا بدون واسطه گری
5. عدم تحمیل هزینه های گزاف و اجرای آن در زمان بسیار کم به کمک مردم و متقاضیان
6. استفاده از کلیه ظرفیت های به وجود آمده در جهادسازندگی برای ارتباط با مردم، اعتماد سازی و توانمندسازی، ظرفیت سازی، شبکه سازی و واگذای کارهای غیر حاکمیـتـی و اقتصادی برای نگهداری و بهره برداری به مردم محلی و بهره برداران
7. تاکید بر مطالعه و تحقیق متناسب با شرایط طرح ها و پروژه ها و نظارت و ارزشیابی و انتقال دانش محلی و منطقه ای و بین المللی
8. انگیزه مندی کارشناسان و کارکنان به دلیل فرهنگ جهادی و حرکت بسیجی و به دور ازبوروکراسی و پیچیدگی های موجود دست و پاگیر و غیر ضرور و مهلک در سازمان های سنتی
9. همراه بودن فعالیت های آبخیزداری در راستای منافع مردم و بهره برداران و اعتماد متقابل
10.اتخاذ رویکردهای اجتهادی، نوگرایی و دینامیک و پویا در آبخیزداری و کنار گذاشتن روشهای منسوخ و تاریخ گذشته و ناکارآمد
دوم: علل و عوامل عدم توفیقات در توسعه آبخیزداری
1. نهادینه نشدن روش ها و برنامه ها و وجوه موفقیت آبخیزداری در بدنه مدیریت و برنامه ریزی کشور
2. فقدان قوانین و ضوابط و دستورالعمل های منسجم و مدون
3. عدم توجه کافی به توانمندسازی جوامع محلی و ایجاد تشکل های مردمی بهره برداران و بخش غیر دولتی
4. عدم توجه کافی به تبلیغ و ترویج و فرهنگ سازی سیستماتیک آبخیزداری
5. مقاومت دستگاههای سنتی در مقابل فعالیت های دینامیک و پویای آبخیزداری و طرح موضوعات واهی نظیر موازی‌کاری و دوباره کاری برای تضعیف آن
6. عدم توفیق در هماهنگ کردن فعالیت های فرابخشی علیرغم تشکیل شورایعالی آبخیزداری درسطح نخست وزیر و با حضور چند تن از وزراء مرتبط
7. فقدان جایگاه مناسب تشکیلاتی
8. عدم تناسب اعتبارات با وسعت و گستردگی کار و عدم توجه جدی دولت به بخش آبخیزداری، کشاورزی و منابع طبیعی بطور عام.
نکته پایانی آنکه با توجه به دستاوردها و آثار فراوان آبخیزداری در توسعه و آبادانی کشور، آبخیزداری در حال حاضر سخت ترین دوران حیات خود را سپری می کند و ضرورت دارد که همین امروز اقدامی شایسته برای حمایت از این بخش صورت گیرد، چه فردا خیلی دیر خواهد بود. چنین شرایطی، اقدام انقلابی و شجاعانه در به وجود آوردن تحول در سیستم آبخیزداری و منابع طبیعی به کمک مجموعه جهادی آبخیزداری کشور، تنها راه چاره است.
پایان/
نظر شما